Τι είναι η Dambe
Η Dambe είναι μια πολεμική τέχνη της φυλής Hausa της Νιγηρίας. Σε αυτήν, οι αντίπαλοι τυλίγουν την μία γροθιά τους με ύφασμα και σχοινί, δημιουργώντας ένα “γάντι” και χρησιμοποιώντας χτυπήματα με αυτό, προσπαθούν να θέσουν εκτός μάχης τον αντίπαλο. Το “γάντι” αυτό δεν έχει καθόλου απορροφητικότητα της κρούσης, έχει σκληρή επαφή, με αποτέλεσμα ο αγώνας να καταλήγει συχνά σε σοβαρές σωματικές βλάβες, όπως σπασμένα σαγόνια και πλευρά.
Η ιστορία της Dambe
Το όνομα “Dambe” στην διάλεκτο των Hausa σημαίνει “πυγμαχία”. Οι πυγμάχοι στην ίδια διάλεκτο ονομάζονται “daæmaænga”.
Οι στάσεις και η τυλιγμένη γροθιά των μποξέρ Hausa, έχουν ομοιότητα με τις απεικονίσεις των σκηνών πυγμαχίας των αρχαίων Αιγυπτίων και Ελλήνων. Αυτό έχει προκαλέσει εικασίες ότι η πυγμαχία Hausa ίσως σχετίζεται άμεσα με την πυγμαχία της Αρχαίας Αιγύπτου. Αν ισχύει αυτό, είναι άγνωστο το ποιος επηρέασε ποιόν. Ένα στοιχείο που έχει ενδιαφέρον είναι ότι, στην εποχή που αναφερόμαστε, οι Hausa ζούσαν πιο ανατολικά, προς το Σουδάν, από ότι σήμερα. Ίσως αυτό να παίζει κάποιο ρόλο.
Σύμφωνα με την παράδοση, ομάδες της κάστας των ψαράδων και των κρεοπωλών, των χασάπηδων Hausa, τον περασμένο αιώνα, ταξίδευαν από χωριό σε χωριό κατά τη εποχή της συγκομιδής. Ήταν συνηθισμένο να υπάρχουν προκλήσεις για μάχη από τους ξένους στα τοπικά φεστιβάλ, για λόγους ψυχαγωγίας. Επίσης η μάχη ήταν ένας τρόπος προετοιμασίας των ανδρών για πόλεμο. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές από τις τεχνικές και την ορολογία της Dambe, παραπέμπουν στον πόλεμο.
Διεξάγονταν λοιπόν διαγωνισμοί μεταξύ ανδρών των συντεχνιών των κρεοπωλών και των ντόπιων ανδρών που προκαλούσαν. Οι χασάπηδες ανήκαν σε μια κατώτερη κάστα της κοινωνίας της Hausa αλλά ήταν οι μόνοι που μπορούσαν να σφάζουν τελετουργικά τα ζώα και να διαχειρίζονται τα κρέατα. Σιγά σιγά, οι ταξιδιώτες κρεοπώλες δημιούργησαν ομάδες Dambe από τις τάξεις τους, που ονομάζονταν “στρατοί”. Οι αγώνες τους πραγματοποιούνταν σε φεστιβάλ που σηματοδοτούσαν το τέλος της περιόδου συγκομιδής. Η συγκομιδή ήταν επίσης μια εποχή, που οι αγροτικές κοινότητες ήταν γεμάτες χρήματα. Μαζί με τα φεστιβάλ, τους γυρολόγους, τους ταξιδιώτες αλλά και τα χρήματα, ήρθε και ο τζόγος για τα κατορθώματα δύναμης, κάτι που συνδέθηκε στενά με αυτές τις γιορτές.
Οι αγώνες της Dambe
Σήμερα, οι συμμετέχοντες είναι πολύ συχνά νέοι από την πόλη, που εκπαιδεύονται σε γυμναστήρια ή αυλές, διαγωνιζόμενοι όλο το χρόνο. Παρόλο που δεν είναι πλέον προστατευμένη η κάστα του χασάπη Hausa, η αδελφότητα παραμένει. Οι νέοι που μπαίνουν στις επαγγελματικές ομάδες, προσχωρούν σε επαγγελματικές κοινότητες που ταξιδεύουν σε όλη τη χώρα για αγώνες. Η εικόνα των ομάδων αυτών περιλαμβάνει ενισχυμένα ηχοσυστήματα αλλά και περίτεχνο τελετουργικό πριν τον αγώνα. Τα στοιχήματα μεταξύ των θεατών δίνουν και παίρνουν.
Κατά τη διάρκεια των αγώνων, το όριο του κυκλικού αγωνιστικού χώρου δημιουργείται από τους θεατές.
Στις σύγχρονες αστικές περιόδους, οι τοπικοί διαγωνισμοί γίνονται σε προσωρινούς κύκλους, που συχνά εγκαθίστανται έξω από μονάδες συσκευασίας κρέατος, καθώς εξακολουθούν να κυριαρχούν τα μέλη των παραδοσιακών χασάπηδων.
Πολλές φορές αξιοποιούνται και οι αρένες της Δυτικής Αφρικής που γίνεται η Laamb, η λαϊκή πάλη της Σενεγάλης, η Lutte Traditionnelle. Αυτές οι αρένες είναι συνηθισμένες στις μεγάλες πόλεις, χρησιμοποιούνται για μεγαλύτερους αγώνες και συχνά συνδυάζονται με παραδοσιακά πρωταθλήματα πάλης.
Είτε παραδοσιακή είτε μοντέρνα Dambe, η μουσική των κρουστών και οι ύμνοι προηγούνται των αγώνων. Η μουσική και οι ψαλμωδίες συνδέονται τόσο με ομάδες όσο και μεμονωμένα άτομα και χρησιμεύουν για να καλέσουν τους πυγμάχους στο ρινγκ, να χλευάσουν τους αντιπάλους και να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή του κοινού.
Στις παραδοσιακές περιόδους, το μεταφυσικό στοιχείο ήταν ιδιαίτερα έντονο. Τα φυλαχτά χρησιμοποιούνταν συχνά ως μορφές υπερφυσικής προστασίας. Φυλαχτά όμως παρατηρούνται και σε σύγχρονες αστικές περιόδους, αλλά οι διαιτητές γενικά αποθαρρύνουν τη χρήση της μαγείας για λόγους δικαιοσύνης. Είναι ακόμα συνηθισμένο ότι φυλαχτά τοποθετούνται σε μαξιλάρια γεμάτα με πούπουλα τα οποία τοποθετούν οι μαχητές στις τυλιγμένες γροθιές τους.
Μερικές σύγχρονες ταξιδιωτικές εταιρείες πυγμαχίας ασχολούνται με το τελετουργικό κάπνισμα κάνναβης ή μαριχουάνας πριν από τους αγώνες.
Οι κανόνες της Dambe
Παρόλο που δεν υπάρχουν επίσημες κατηγορίες βάρους, συνήθως οι αγωνιζόμενοι σε αγώνες Dambe είναι αρκετά ταιριαστοί σε μέγεθος.
Οι αγώνες διαρκούν 3 γύρους. Δεν υπάρχει όμως χρονικός περιορισμός σε αυτούς τους γύρους. Αντ’ αυτού τελειώνουν όταν:
1) δεν υπάρχει δραστηριότητα,
2) ένας από τους συμμετέχοντες ή ένας διαιτητής καλεί να σταματήσει ο αγώνας,
3) το χέρι, το γόνατο ή το σώμα ενός συμμετέχοντα αγγίξει το έδαφος.
Το κύριο όπλο είναι η γροθιά από την ισχυρή πλευρά. Η γροθιά αυτή είναι γνωστή ως “δόρυ”. Το “δόρυ” είναι τυλιγμένο σε ένα κομμάτι ύφασμα καλυμμένο με σφιχτά δεμένο κορδόνι. Μερικοί πυγμάχοι βουτούσαν το “δόρυ” τους σε κολλώδη ρητίνη ανακατεμένη με κομμάτια σπασμένου γυαλιού. Αυτό, ωστόσο, θεωρήθηκε ως παράνομη πρακτική.
Το άλλο χέρι, το εμπρός είναι το αμυντικό, ονομάζεται “ασπίδα”. Κρατιέται με την ανοιχτή παλάμη στραμμένη προς τον αντίπαλο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να πιάσει ή να κρατήσει.
Το εμπρός πόδι ήταν συχνά τυλιγμένο σε αλυσίδα και το χρησιμοποιούσαν τόσο για επίθεση όσο και για άμυνα. Το ελεύθερο πίσω πόδι, μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για κλωτσιές. Επειδή η πάλη επιτρεπόταν κατά το παρελθόν και ο στόχος του παιχνιδιού ήταν να αναγκάσει τον αντίπαλο να πέσει κάτω, τα λάκτισμα ήταν συνηθισμένο.
Η Dambe σήμερα
Σήμερα, εταιρείες πυγμάχων ταξιδεύουν πραγματοποιώντας υπαίθριους αγώνες, σε όλες τις παραδοσιακές πατρίδες των Hausa στη βόρεια Νιγηρία, στη νότια Νίγηρα και στο νοτιοδυτικό Τσαντ.
Το άθλημα έχει κερδίσει την προσοχή του Υπουργείου Νεολαίας και Αθλητισμού της Νιγηρίας. Ο υπουργός ο Sunday Dare, δεσμεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2019 να δημιουργήσει ένα εθνικό πρωτάθλημα, σε συνεργασία με τον Αθλητικό Σύνδεσμο Dambe, για τη δημιουργία μιας Ομοσπονδίας, για τη διοργάνωση αγώνων και τουρνουά εντός και εκτός της Νιγηρίας. Τα σχέδια είχαν ήδη ξεκινήσει, πριν η πανδημία COVID-19 πλήξει τη χώρα στις αρχές του 2020.
